Sayısal bulmaca Sudoku, 18. yüzyılda İsviçreli matematikçi Leonhard Euler tarafından icat edilmiştir. Ancak 20. yüzyılın 80–90’lı yıllarında popülerlik kazanmıştır. “Latince kare” ya da “Sihirli kare” olarak bilinen bu oyun, dikkati, mantığı ve analitik düşünmeyi geliştirir. Ayrıca boş zamanlar için faydalı bir uğraştır.
Geleneksel sudoku, 9x9’luk bir kare olup her biri 3 hücreden oluşan eşit karelere bölünmüştür. Sonuç olarak, oyun 81 hücrelik bir ızgara üzerinde oynanır. Oyunun zorluk seviyeleri, başlangıçta yerleştirilen sayıların miktarına ve çözüm yöntemine göre değişir. Oyunun kuralı basittir — boş hücrelere sayıları şu şekilde yerleştirin: her satırda, sütunda ve küçük karede rakamlar tekrarlanmamalıdır.
9x9’luk klasik sudokuya ek olarak, 4x4’ten 25x25’e kadar değişen başka türleri de vardır. Ayrıca, bazı varyasyonlar ek kurallar, bölgeler ya da kare dışındaki geometrik şekiller içerir. Şimdi en popüler türlerinden bazılarına bakalım.
Sudoku Türleri
- Sudoku X
Bu tür oyun, genellikle 9x9 boyutunda NxN hücrelerden oluşan bir karedir. Bu kare, her biri N (9) küçük hücreye ayrılmış N (9) küçük bloktan oluşur. Oyunun başında bazı hücreler sayı içerir.
Oyuncunun görevi, boş kalan hücrelere 1’den N’e (9) kadar olan sayıları yerleştirmektir. Kural: her dikey sütunda, yatay satırda ve her blokta (9x9) her sayı yalnızca bir kez bulunmalıdır.
Ayrıca Sudoku X bulmacasının her iki ana çaprazında da rakamlar tekrarlanmamalıdır.
- Killer Sudoku
Aslında iki türün birleşimidir — “sudoku” ve “kakuro”. Killer sudoku görünüşte klasik versiyona benzer. Ancak klasik versiyondan farklı olarak, killer türünde sayıların toplamı belirli bir değere eşit olan ek alanlar bulunur, tıpkı kakuroda olduğu gibi. Çözüm sırasında genellikle şu bilgi kullanılır: 1’den 9’a kadar olan sayıların toplamı her zaman = 45’tir. Bu bilgi, birkaç komşu grupta yalnızca bir hücre boş kaldığında ve diğer alanlar doldurulduğunda doğru sayıyı hesaplamaya yardımcı olur. Bunun için, 45’ten (veya 90, 135 vs. — birden fazla grup varsa) doldurulmuş alanların toplamı çıkarılır.
- Sudoku “Tek-Çift”
Bu türde oyuncuya, tablo hücrelerindeki sayıların tek mi çift mi olduğu bilgisi verilir. Tek sayı içeren hücreler daire ile işaretlenmiştir.
Göreviniz, klasik kurala göre 1’den 9’a kadar sayıları ızgaraya yerleştirmektir: her satırda, sütunda ve blokta her sayı yalnızca bir kez bulunmalıdır.
- Noktali Sudoku
Bu türde, hücreler arasındaki kenarlarda beyaz ve siyah noktalar yer alır. Beyaz nokta, komşu hücrelerdeki sayıların farkının 1 olduğunu belirtir. Siyah nokta ise, bir sayının komşusunun tam 2 katı olduğunu ifade eder. 1 ile 2 arasındaki ilişki her iki kuralı da karşıladığı için aralarında hem siyah hem beyaz nokta olabilir.
- Bulmaca Sudoku
Bulmaca sudoku, NxN boyutunda (genellikle 9x9) bir kareden oluşur. Bu kare, her biri N (9) hücre içeren N (9) küçük bloktan meydana gelir. Bazı hücreler başlangıçta doludur.
Oyuncunun görevi, boş hücrelere 1’den N’e (bu örnekte 9) kadar olan sayıları yerleştirmektir. Her yatay satırda, dikey sütunda ve her blokta her sayı yalnızca bir kez yer almalıdır.
- Harfli Sudoku
Bu, klasik sayılı sudokunun değiştirilmiş halidir. Sayılar yerine harflerle doldurulan ızgara kullanılır. Bu tür oyuna “Wordoku” denir. Oyunda 9 harf kullanılır, tıpkı geleneksel sudokudaki 9 sayı gibi. Oyun tahtası ve kurallar aynıdır. Her satır, sütun ve 3x3 blokta tüm harfler yalnızca bir kez yer almalıdır. Yani, hiçbir satırda, sütunda veya blokta harf tekrarı olmamalıdır.
- Samuray
Samuray adı verilen bu tür sudoku, beş adet çakışan sudoku ızgarasından oluşur. 9x9’luk her ızgara için klasik sudoku kuralları geçerlidir. Oyuncunun görevi, boş hücreleri 1’den 9’a kadar sayılarla doldurmaktır. Her satır, sütun ve 3x3 alan aynı sayıyı birden fazla içermemelidir.
Samuray sudokunun benzersizliği şuradadır: bu beş tablo ayrı ayrı çözülemez, hepsi birlikte tek bir çözümle tamamlanır.
- Windoku
Bu türde, ızgaranın içinde renkle belirtilmiş ek bloklar bulunur. Bu dört ek hücre grubuna “Pencere” denir.
Bu pencereler, standart satır, sütun ve 3x3 bloklarla kesişir, bu da bulmacayı daha karmaşık hale getirir. Klasik sudokuda her satır, sütun ve 3x3 blok 1’den 9’a kadar sayıları tekrar etmeden içermelidir. Windoku’da buna ek olarak her pencere de 1’den 9’a kadar sayıları tekrar etmeden içermelidir.
- Sudoku “Büyük-Küçük”
Klasik sudokunun başka bir varyasyonudur. Bu bulmacada başlangıçta yerleştirilmiş sayılar yoktur. Bunun yerine hücreler, “>” ve “<” karşılaştırma işaretlerini içerir. Bu işaretler, komşu hücrelerdeki sayıların birbirine göre büyüklük ilişkisini gösterir.
- Yıldızlı Sudoku
Izgarada renkle belirtilmiş ek bir alan bulunur. Bu alan 9 hücreden oluşur ve şekli yıldız işaretini (asterisk: *) andırır. Bu hücrelere de klasik sudoku kurallarına göre 1’den 9’a kadar sayılar yerleştirilmelidir.
